Τετάρτη 15 Μαΐου 2013

ΤΟ ΤΑΓΑΡΙ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ





Τὸ ταγάρι, καὶ ἡ ἱστορία του
Ἡ λέξη εἶναι μεσαιωνική, ταγάριον, ὑποκοριστικὸ τοῦ ἑλληνιστικοῦ ταγὴ [ταγ(ὴ) -άριον > -άρι].
Τὸ ταγάρι εἶναι ἕνα παραδοσιακό, χοντρό, πολύχρωμο σακκίδιο, ποὺ φτιάχνεται ἀπὸ μάλλινο ὕφασμα, τὸ ὁποῖο ἔχει ὑφανθεῖ στὸν ἀργαλειό, καὶ φέρεται στὴν πλάτη μὲ σκοινὶ ποὺ καλεῖται προβαζός. Ὁ προβαζός, εἶναι ἕνα πλεχτὸ σκοινὶ ποὺ προσαρμόζεται καὶ δένει σταθερὰ στὶς δύο πάνω γωνίες τοῦ ταγαριοῦ. Τὸ ταγάρι ὅμως μπορεῖ νὰ εἶναι φτιαγμένο καὶ ἀπὸ δέρμα, ἢ δίχτυ.
Πολλὲς φορὲς τὸ ταγάρι συγχέεται καὶ θεωρεῖται συνώνυμο τοῦ ντορβᾶ. Ὁ ντορβᾶς, μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ αὐτὸς ἕνα σακκίδιο, φέρει ὅμως ἀποκλειστικὰ τὴν ταγὴ τοῦ ὑποζυγίου, καὶ ὡς συνώνυμα τοῦ ντορβᾶ συναντᾶμε τὰ: ταΐστρα, τάγιστρο.
Εὔκολα ἀντιλαμβάνεται κανεὶς τὴ χρήση τοῦ ταγαριοῦ, μιᾶς καὶ μὲ τὸ ταγάρι μετέφεραν οἱ ἀγρότες καὶ οἱ ποιμένες τὸ λιτό τους γεῦμα στὴν ἐργασία τους. Μὲ τὸ ταγάρι πήγαιναν στὴν πόλη προκειμένου νὰ κάνουν καὶ νὰ κουβαλήσουν τὰ ψώνια τους. Ταγάρι ὅμως ἔφεραν καὶ οἱ ὁδοιπόροι. Ἀκόμα, πολλὲς φορές, τὸ ταγάρι χρησιμοποιοῦνταν ἀπὸ τὰ παιδιὰ καὶ ὡς σχολικὴ σάκκα.
Ὁ Παλαμᾶς ἀναφέρει: Κρέμονταν στοὺς ὤμους τους ταξιδιωτικὰ ταγάρια, καὶ ὁ Βάρναλης λέει: Ξυπόλυτοι, μ’ ἕνα ραβδὶ κι ἕνα ταγάρι σταυρωτά.
Τὸ ταγάρι κατὰ καιροὺς ἐπανέρχεται στὴ «μόδα», καὶ ἐρκετὲς φορὲς παίρνει τὸ ρόλο τῆς τσάντας στὶς γυναῖκες. Ὅμως οἱ νόμοι καὶ οἱ κατευθύνσεις τῆς μόδας ἔρχονται καὶ παρέρχονται, γιὰ νὰ θυμηθοῦμε καὶ τὰ λόγια τοῦ Ὄσκαρ Οὐάιλντ:μόδα εἶναι μιὰ μορφὴ ἀσχήμιας τόσο ἀνυπόφορη ποὺ πρέπει νὰ τὴν ἀλλάζουμε κάθε ἕξι μῆνες. Ἔτσι, συναντήσαμε λοιπόν τὸ ταγάρι καὶ σὰν γυναικεῖο ἀξεσουάρ.
Τὸ ταγάρι βέβαια ἔγινε χαρακτηριστικὸ μιᾶς μερίδας κόσμου ποὺ ἤθελε ἀπελευθερωμένη τὴ γυναίκα καὶ ἀπαλλαγμένη ἀπὸ τὰ δίχτυα τῆς βιομηχανίας τῆς ὀμορφιᾶς. Τὸ ντύσιμο δὲ αὐτό, ὑποδήλωνε ἀνεμελιὰ καὶ ἔλλειψη προσεγμένης ἐμφάνισης· ἐπιπλέον δὲ καὶ ἕνα ἀνοιχτὸ μυαλό, μὲ ἀντίστοιχη φιλοσοφία καὶ στάση ζωῆς. Δὲν ξέρω βέβαια κατὰ πόσο ὅλο αὐτὸ δήλωνε καὶ μιὰ συγκεκριμένη πολιτικὴ στάση. Τὰ ταγάρια αὐτὰ βέβαια ἦταν βιομηχανοποιημένα, μὲ μοντέρνα γραμμὴ καὶ ἐλάχιστη σχέση εἶχαν μὲ τὰ παραδοσιακά, χειροποίητα ὑφασμένα ταγάρια.
Ἡ καγκελόφρακτη ὅμως ἀστικὴ κοινωνία δὲν θὰ μποροῦσε νὰ ἀφήσει ἕνα τέτοιο στὺλ ντυσίματος νὰ ἐπικρατήσει. Ἀλλὰ καὶ οἱ νεο-ἀστοὶ κάτοικοι τῶν πόλεων, γιὰ νὰ δείξουν τὸν ἐκσυγχρονισμένο «πολυτελῆ» τους βίο, κυρίως ὅμως γιὰ νὰ ἀποκοποῦν ἀπὸ ὁτιδήποτε τοὺς θύμιζε τὴν καταγωγή τους ἔτσι ὥστε νὰ μασκαρευτοῦν σὲ κατοίκους τῶν ἀστικῶν κέντρων, ἀποποιήθηκαν ὁτιδήποτε τὸ παραδοσιακό! Ἀπὸ τὴν ἄλλη βέβαια εὔκολα κατανοεῖ κανεὶς ὅτι ἡ βιομηχανία τῆς μόδας ἔχει τοὺς νόμους της. Ἔτσι ὁ τύπος ντυσίματος ποὺ θέλει τὴ γυναίκα νὰ φορᾶ ἀμπέχονο, ἀρβύλες, ἐλβιέλες, τζήν, φαρδιὰ φοῦτερ, φαρδιὰ μάλλινα πουλόβερ ἕνα στὺλ ποὺ καθιερώθηκε στὴ δεκαετία τοῦ '70 καὶ ἀφορούσε περισσότερο τὴ φοιτητιώσα νεολαία χαρακτηρίστηκε ὡς «ταγάρι», δίνοντας στὴ λέξη ὑποτιμητική χροιά, ἀρνητικὸ πρόσημο, κάνοντάς την συνώνυμο τῆς ἀπεριποίητης καὶ ἀντισεξουαλικῆς γυναίκας. Κάτι ποὺ βέβαια σὲ καμιὰ περίπτωση δὲν αντιπροσώπευε τὰ ἄτομα ποὺ υἱοθετοῦσαν αὐτὸ τὸ στὺλ ντυσίματος. Ἀκόμα καὶ σήμερα δὲν εἶναι λίγες οἱ φορὲς ποὺ μπορεῖ νὰ ἀκούσει κανείς: μωρὲ τί ταγάρι εἶναι αὐτή, ἤ, γέμισε ὁ χῶρος ταγάρια, ἢ ἀκόμα τὴ φράση, μοῦ ἔγινες ταγάρι, δηλαδὴ μοῦ ἔγινες ἀνυπόφορο βάρος καὶ σὲ κουβαλῶ παρὰ τὴ θέλησή μου, κ.λπ.
Ὅπως καὶ νὰ ἔχει, τὸ ταγάρι παραμένει στὴν παράδοσή μας ἕνας πανέμομορφος ὑφαντὸς σάκκος μὲ περίτεχνα σχέδια ποὺ μὲ μεράκι καὶ φαντασία οἱ ὑφάντρες φιλοτεχνοῦσαν, καὶ ἐλπίζουμε νὰ συνεχίσουν αὐτή τους τὴν τέχνη.



© κειμένου-φωτογραφιῶν: Παναγιώτης Καρώνης 2016, μὲ τὴν ἐπιφύλαξη κάθε νομίμου δικαιώματος.
Ἀπαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευση, ἥ ἀναπαραγωγή, ὁλική, μερική ἢ περιληπτικὴ ἢ κατὰ παράφραση ἢ διασκευὴ καὶ ἀπόδοση τοῦ περιεχομένου τοῦ παρόντος ἄρθρου μὲ ὁποιοδήποτε τρόπο, χωρὶς προηγούμενη συνεννόηση μὲ τὸν συγγραφέα του.


Τὰ ταγάρια ποὺ παρουσιάζουμε ἐδῶ, στὴ συνέχεια, εἶναι ἀπὸ τὴ Νεστάνη Ἀρκαδίας. Εἶναι ὅλα τους παραδοσιακά, ὑφασμένα μὲ μεράκι καὶ ἀγάπη ἀπὸ τὶς Νεστανιώτισσες. Στὴν πλειοψηφία τους οἱ φωτογραφίες εἶναι ἀπὸ τὴ βλαστολατρικὴ γιορτὴ τοῦ Ἅη-Γιώργη ποὺ τελεῖται κάθε χρόνο στὴν Ἀρκαδικὴ κώμη.
Φωτογραφίες Παναγιώτης Καρώνης.










Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, ή αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική η κατά παράφραση ή διασκευή και απόδοση του περιεχομένου του παρόντος άρθρου με οποιοδήποτε τρόπο, χωρίς προηγούμενη συνεννόηση με τον συγγραφέα του.












































Οἱ τρεῖς παρακάτω φωτογραφίες ταγαριῶν εἶναι ἀπὸ τὴ συλλογὴ τοῦ Γεωργικοῦ Μουσείου τοῦ Γεωπονικοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, ἔτσι ὅπως αὐτὰ παρουσιάζονται στὸ ἐκθετήριό του. (Πηγή: http://sylloges.mouseio.aua.gr/)