ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΝΕΣΤΑΝΗΣ

Τίτλος: «ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΝΕΣΤΑΝΗΣ»

Εκδόσεις: ΤΟ ΔΟΝΤΙ

Καταγραφή, σχολιασμός, ζωγραφικά σχόλια: Παναγιώτης Καρώνης

Καλλιτεχνικός σχεδιασμός: Χρήστος Ρούσσης

ISBN: 978-960-9772-07-5 Σελίδες: 256

Η Νεστάνη Αρκαδίας, η κώμη με την αδιάλειπτη ιστορία, έχει να επιδείξει έναν σπάνιο μουσικό πλούτο. Όλες οι εκφάνσεις του ανθρώπινου βίου, η γέννηση, ο έρωτας, η εργασία, ο γάμος, τραγουδήθηκαν με περισσή χαρά από τους Νεστανιώτες και τις Νεστανιώτισσες. Αλλά και ο θάνατος αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη Νεστανιώτικη Μούσα αφού τα μοιρολόγια δεν έπαψαν ποτέ να συνοδεύουν το αγαπημένο πρόσωπο που φεύγει.

Με τον τίτλο Τραγούδια της Νεστάνης, αναφερόμαστε σε όλα εκείνα τα τραγούδια που οι Νεστανιώτες και οι Νεστανιώτισσες, αυτά τα ζωντανά μνημεία του λαϊκού μας πολιτισμού, τραγουδούσαν. Πολλά τραγούδια τα δημιούργησαν οι ίδιοι και έχουν κάθε λόγο να είναι υπερήφανοι γι’ αυτά, να τα τραγουδούν και να τα χορεύουν. Αλλά το «φιλοτράγουδο» των κατοίκων τούς ώθησε στο να οικειοποιηθούν κάθε νέο ή ξένο τραγούδι που άκουγαν. Μια σειρά από γιορτές και έθιμα, που με το πέρασμα του χρόνου ατόνησαν και χάθηκαν, έδιναν την αφορμή να ακουστεί το τραγούδι τους, αυτό το τόσο σημαντικό μνημείο Λόγου του λαού μας.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Σχέδιο του Παναγιώτη Καρώνη. Από το ζωγραφικό σχολιασμό του βιβλίου

ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΝΕΣΤΑΝΗΣ

Δυο χρόνια μετά την ΙΕΡΟΤΕΛΕΣΤΙΑ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ Χορός και πομπή του Άη-Γιώργη στη Νεστάνη Αρκαδίας, ο Παναγιώτης μέσα από μια μακρά διαδικασία συλλογής των παραδοσιακών τραγουδιών της Νεστάνης μάς ξεναγεί στο συναισθηματικό τοπίο της παράδοσης.

[...] Τα Τραγούδια της Νεστάνης αφορούν έξι κατηγορίες του βίου -βίος όμως χωρίς συναίσθημα δεν υπάρχει.

Στο δημοτικό τραγούδι τα συναισθήματα είναι άλεσα και οι καταστάσεις απλές. Ο άνθρωπος των δημοτικών τραγουδιών είναι ένα πλάσμα χωρίς αυταπάτες που ομολογεί την ανάγκη του να επαναπροσδιορίσει το γεγονός του θανάτου και τη θέση του απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα.

Ο θάνατος αντιμετωπίζεται ως αναπόφευκτο γεγονός μιας και ο Χάρος δεν κάνει διακρίσεις. Άλλοτε ξεγελά εκείνος τα θύματά του και άλλες φορές προσπαθούν εκείνα να τον γελάσουν και να ξεφύγουν.

Στον αντίποδα, τα τραγούδια του γάμου αποδίδουν την συλλογική γνώση και τη λαϊκή μυθική σκέψη, προβάλουν τις ισχύουσες αξίες και με τον κανονιστικό τους χαρακτήρα μυούν τα νεότερα μέλη της κοινότητας στους κοινωνικούς άγραφους κανόνες.

Τα τραγούδια του έρωτα δεν περιλαμβάνονται στα γαμήλια τραγούδια. Θα μπορούσε να θεωρηθεί αυθαίρετος αποκλεισμός, ωστόσο τα τραγούδια του έρωτα είναι συνδεδεμένα όχι μόνο με τις λειτουργίες του γάμου, αλλά με το βαθύτερο νόημά του που συνδέεται με την μυθική εικόνα του στη λαϊκή σκέψη.
Δύσκολα μπορεί να εξηγηθεί ο ελεύθερος χαρακτήρας τους σε σχέση με την αυστηρότητα της κυρίαρχης κοινωνικής ηθικής, ιδιαιτέρα σε ό,τι αφορά τις στρατηγικές που εφαρμόζονται στο γάμο. Εδώ ο έρωτας εξυμνείται, είναι το επιτρεπτό και το επιδιωκόμενο που υπερβαίνει τους φραγμούς της κοινότητας.

«Η μάνα σου είναι μ ια κακιά κι όπου με δει με βρίζει

να την ειδώ στ' άγρια βουνά σα σκύλα να γαβγίζει»

(από τα δίστιχα του έρωτα)

[...] Η καταγραφή του Παναγιώτη εκπληρώνει αυτό το σκοπό: θα διαφυλάξει τα τραγούδια από τη λήθη και θα τα τοποθετήσει στο παρόν. Τα Τραγούδια της Νεστάνης είναι ταυτόχρονα λαογραφικό υλικό και μνήμη, αγάπη για τον τόπο, «συνέχεια» και αναδημιουργία. Παιχνίδι λέξεων σε στίχους που μαρτυρούν τη διάθεση των Νεστανιωτών-τισσων, αλλά και τη δική μας απέναντι στις καθημερινές συνθήκες της ζωής, χωρίς να χρειάζεται να ταξιδέψουμε στον χρόνο.

Ακόμα και οι φιγούρες που τόσο απέριττα έχει σχεδιάσει ο Παναγιώτης για το βιβλίο, περιγράφουν χωρίς να περιορίζουν ή να φωτογραφίζουν και έτσι ο καθένας μπορεί να σχηματίσει εικόνες από τον δικό του τόπο.

Απόψε η καταγραφή μνήμης και του παρελθόντος μετατρέπεται σε βιωματική -αφού μαζί θα την αναπλάσουμε, εδώ στον φυσικό της χώρο...

Βασιλική Μαργέλου, Κοινωνική Ανθρωπολόγος

(ολόκληρη η εισήγηση εδώ)

Σχέδιο του Παναγιώτη Καρώνη. Από το ζωγραφικό σχολιασμό του βιβλίου

[...] ο Παναγιώτης επί 30 έτη ακροαζόταν, αφουγκραζόταν και κατέγραφε τη νεστανιώτικη παραδοσιακή λαλιά. Λάτρης της μεγάλης Τέχνης όλων των εποχών και αποκηρύσσοντας τα στρατόπεδα των σχολών και των αποκλεισμών, όντας και ο ίδιος –καθώς γνωρίζετε- ζωγράφος, αποδείχθηκε βαθύς γνώστης και ενθουσιώδης αποδέκτης του πλούσιου πολιτισμού του χωριού του. Αυτήν τη γνώση και λατρεία επιθυμεί φλογερά να μεταδώσει και σε άλλους, καθώς θεωρεί την πολιτισμική έκφραση των Νεστανιωτών κατά τους νεώτερους χρόνους απαράμιλλη σε κάλλος, σε ποικιλία και σε αφθονία μορφών.

Έχοντας, παράλληλα, μελετήσει μια ευρύτατη σχετική βιβλιογραφία –την οποία και παραθέτει- είναι σε θέση να προβαίνει σε συγκριτικούς σχολιασμούς, δίνοντας το στίγμα της παραλλαγής, εγγενές στα καλλιτεχνικά παράγωγα που επινοεί η προφορικότητα. Είναι γεγονός ότι αφενός η ανεξάντλητη έφεση των κατοίκων της Νεστάνης προς την παραδοσιακή μούσα και αφετέρου η στάση του 20ού αιώνα απέναντι σ’ αυτήν διευκόλυνε ή και υποχρέωσε σε μια, αν όχι πρόσμιξη, τουλάχιστον αλληλεπίδραση τάσεων και ειδών, κάτι που, ωστόσο, δε στάθηκε ικανό να αλλοιώσει τον ευλύγιστο 15σύλλαβο ή την ομοιοκατάληκτη «ρίμα», τους υποβλητικούς ιάμβους ή τους αιθέριους αναπαίστους της παραδοσιακής στιχουργίας. Όλες οι κατακτήσεις της δημοτικής ποίησης αναγνωρίζονται αβίαστα στη νεστανιώτικη συλλογή: Η εμψύχωση της φύσης, η συνέργεια ζώων και φυτών στη δράση, η τολμηρή υπερρεαλιστική εικονοποιία, οι παράδοξες μετωνυμίες – διολισθήσεις μίας όψης του πραγματικού σε μία άλλη, τα γλωσσικά εφευρήματα σφύζοντα μελικότητας και πάθους, τα διαλογικά επεισόδια, η αφηγηματική ευρεσιτεχνία, αλλά και η σοβαρότητα που η ηλικία και η αντοχή του είδους επιτάσσει, ο αρχαιοελληνικός μύθος που σκιαγραφείται στην ακτινογραφία της ποιητικής ανάλυσης, η παμπάλαια τελετουργική δόμηση της ζωής, εγγράφουν τα τραγούδια της Νεστάνης στην περιοχή των εκλεκτών κατακτήσεων του είδους τους. Κυρίως, όμως, είναι ακατανίκητη η συγκινησιακή δόνηση που προξενούν στον αναγνώστη, καθώς το ατομικό αίσθημα πολλαπλασιάζεται μέσω της περιδίνησής του στα βάθη της συλλογικής κοινοπραξίας και, συχνά, ιεροπραξίας.

Ο Παναγιώτης Καρώνης ήδη στο εσώφυλλο του βιβλίου ευχαριστεί θερμά τον Αρκάδα μουσικολόγο Σωτήρη Τσιάνη, του οποίου οι προγενέστερες έρευνες πάνω στα τραγούδια της Μαντίνειας τροφοδότησαν επιπλέον την κοπιώδη και χρόνια εργασία του. Στο τέλος, μάλιστα, του βιβλίου, παρατίθεται επιλογή από παρτιτούρες του κ. Τσιάνη των εν λόγω τραγουδιών. Γενικότερα, όμως, η συλλεκτική εργασία του Καρώνη, όπως προείπαμε, κατεξοχήν στηρίχθηκε στην αυτοψία, το προσωπικό βίωμα και την ζωντανή μαρτυρία. Σημειώνουμε, δε, πως σε αρκετές περιπτώσεις παραθέτει και την ή τις παραλλαγές που εντόπισε, είτε ως υποσημείωση είτε, σπανιότερα, ως κύριο κείμενο. Οι υποσημειώσεις θα αξιοποιηθούν και ως σχολιαστικό πεδίο, καθώς ο συλλέκτης και επιμελητής συχνά καταγράφει φιλολογικά ερμηνεύματα, αφορώντα, πρωτίστως, στην καταγωγική προέλευση και τη διαδρομή των τραγουδιών.

Στο βιβλίο, προτάσσονται τρία θεωρητικά κείμενα. Στο πρώτο, που φέρει την υπογραφή της ανθρωπολόγου και σημερινής ομιλήτριας κ. Βάσως Μαργέλου, επιχειρείται ένας γλωσσοκεντρικός και εθνολογικός φωτισμός της εξέλιξης του είδους. Τα άλλα δύο ανήκουν στον συλλέκτη και αποτυπώνουν το ιστορικό ίχνος της Νεστάνης και τις συνθήκες γέννησης του τραγουδιού της. Στο δεύτερο κείμενο, ο Καρώνης παρουσιάζει και τον θεωρητικό του προβληματισμό σχετικά με το δύστροπο και ανεξάντλητο θέμα της κατάταξης των τραγουδιών, κάτι που, ούτως ή άλλως, αφήνει διαρκώς ανικανοποίητο τον εξειδικευμένο μελετητή, τον φιλοπερίεργο περί την παράδοση αναγνώστη ή και τον ικανό να απολαμβάνει την Τέχνη του Λόγου, αψηφώντας τα περιχαρακώματα της παλαιότητας, της απρόσωπης συλλογικότητας, κ.λπ. Επανερχόμενοι στη φιλολογική και τυπογραφική δόμηση του βιβλίου, σας παραθέτουμε τις θεματικές ενότητες στις οποίες διαίρεσε το υλικό του ο Νεστανιώτης Παναγιώτης Καρώνης έχοντας –όπως ρητά ομολογεί- ως κριτήριο τη λειτουργικότητα των τραγουδιών, την κοινωνική περιπτωσιολογία κατά την οποία ανακινούνται. Παρόλα αυτά, σπεύδει να διευκρινίσει την ευκολία της μεταπήδησης των τραγουδιών, το εύθραυστο της στέρεης ένταξής τους σε μία αποκλειστικά συνθήκη του βίου. Έχουμε, λοιπόν, τα τραγούδια «Του έρωτα», «Του γάμου», «Της Αποκριάς», «Τραγούδια που ακούγονται στην πομπή και τον χορό του Άη Γιώργη», «Της εργασίας», «Μοιρολόγια» και μία ακόμη κατηγορία που την τιτλοφορεί «Διάφορα».

Είναι γεγονός πως τα τραγούδια της Νεστάνης εμφανίζονται δυσχείριστα στην κατάταξή τους, καθώς τα ενωτικά τους στοιχεία, τόσο θεματικά όσο και τεχνοτροπιακά, αντιστέκονται στην παγιωμένη συναρίθμησή τους. Εμφατικά απομονώνουμε την ερωτική διάθεση, που συνθέτει έναν θεματικό άξονα πρόδηλο σε όλα σχεδόν τα ποιητικά επιτεύγματα της περιοχής, ακατάλυτα συνεκτικό και απαιτητικό στην καλλιτεχνική του πραγμάτωση, εκφραζόμενο άλλοτε ως ολοφάνερη επιθυμία και άλλοτε ως υπολανθάνον ηλεκτρικό φορτίο. Τα κυρίαρχα μορφολογικά στοιχεία συντείνουν στην ευαίσθητη απόδοση και παγκυριαρχία του ερωτικού λόγου. Οι μελωδικές επωδοί, η συχνότατη απεύθυνση σε ένα γυναικείο πρόσωπο, η προσφιλής ολοκλήρωση του νοήματος σε τρίστιχα επιτονισμένα από το καταληκτικό ηχητικό εφέ της επανάληψης ονόματος ή χορωδιακής φράσης, η λαμπερή αξία της ζωής, η ριγηλή ενορχήστρωση της αυγής και της «κονταυγής», η ποθητή κόρη - «ένα κομμάτι σύννεφο», η δικαίωση της ξακουστής αντρείας πέρα από του νόμου τις αρχές, η αθανασία των βουνών, οι πολυπικραμένοι του κάτω κόσμου, η όλη ποιητική και ηθική στάση προβάλλει έναν άνθρωπο υλιστή στη χαρά του και βαθιά ανθρωπιστή στη συγκατάβασή του.

Μαίρης Σιδηρά, Φιλόλογος.

(ολόκληρη η εισήγηση εδώ)

Παρουσιάστηκε στη Νεστάνη και στην Πάτρα το λεύκωμα με τίτλο: «Η ιεροτελεστία της Άνοιξης – Χορός και πομπή του Άη Γιώργη στη Νεστάνη Αρκαδίας»

Η αφίσα της παρουσίασης στην Νεστάνη

Παρουσίαση στη Νεστάνη

Κοινοτικό Μέγαρο Νεστάνης (11/08/2013)

Παρουσιάστηκε το βράδυ της Κυριακής 11 Αυγούστου 2013 στο Κοινοτικό Μέγαρο Νεστάνης, το πολυτελές δίγλωσσο (ΕλληνοΑγγλικό) λεύκωμα με τίτλο «Η ιεροτελεστία της Άνοιξης – Χορός και πομπή του Άη Γιώργη στη Νεστάνη Αρκαδίας», σε επιμέλεια και φωτογραφικό υλικό του Παναγιώτη Καρώνη, από τις εκδόσεις ΤΟ ΔΟΝΤΙ και την ΚΟΙΝΟ_ΤΟΠΙΑ www.koinotopia.gr.

Το λεύκωμα παρουσίασαν: η Βασιλική Μαργέλου, Κοινωνική ανθρωπολόγος, Πολιτιστική διαχειρίστρια, ο Νικόλαος Πάππας, Μουσικολαογράφος, Καθηγητής Aγγλικής γλωσσολογίας και ο συγγραφέας και επιμελητής της έκδοσης Παναγιώτης Καρώνης.

Χαιρετισμό απεύθυναν ο Περιφερειακός Σύμβουλος κ. Γιώργος Ρουμελιώτης εκ μέρους της Περιφέρειας Πελοποννήσου, ο κ. Νίκος Καραλής, Πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Νεστάνης και ο κ. Δημήτριος Παυλής, Επικεφαλής της Μείζονος Αντιπολίτευσης του Δήμου Τρίπολης. Το συντονισμό της βραδιάς έκανε ο Πρόεδρος του Προοδευτικού Συλλόγου Νεστάνης Παναγιώτης Παναγιωτόπουλος.

Ο Νικόλαος Πάππας, αναφέρθηκε στη λαογραφία της Νεστάνης κατά τη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας της. Αναφερόμενος δε στο βιβλίο το χαρακτήρισε μνημειακό καρπό πολύχρονης έρευνας, αγάπης στο λαϊκό μας πολιτισμό, μεράκι, πάθος, καημό. Ένα ανεκτίμητο βιβλίο που πρέπει να κοσμεί κάθε βιβλιοθήκη. Η παράδοση είναι το υλικό με το οποίο θα χτίσουμε το μέλλον όπως μας λέει ο Έλιοτ ανέφερε χαρακτηριστικά.

Στην κατάμεστη αίθουσα του Κοινοτικού Μεγάρου Νεστάνης, ο Παναγιώτης Καρώνης, αφού εξέφρασε τη χαρά του για την παρουσίαση του λευκώματος στο «σπίτι» του, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, ταξίδεψε τους παρευρισκόμενους στο χώρο αλλά και στο χρόνο με προβολή φωτογραφιών από την περιοχή αλλά κυρίως από το δρώμενο της ανοιξιάτικης γιορτής των Αρκάδων, με παράλληλο σχολιασμό των προβαλλόμενων εικόνων, αναφερόμενος και στις παραδοσιακές Νεστανιώτικες φορεσιές που φοριούνται εκείνη τη μέρα. Δεν έλειψε και προβολή αποσπασμάτων σε βίντεο από την πομπή και το χορό του Άη Γιώργη.

Η Βασιλική Μαργέλου αναφέρθηκε στους συμβολισμούς που προκύπτουν από τις φάσεις του εθίμου και στη σύνδεσή τους με την Αρχαία Ελλάδα. Τόσο στα τραγούδια της μέρας αυτής, τραγούδια για την Άνοιξη τον έρωτα, αλλά και το θάνατο, τραγούδια ηρωικά, όσο και στις διάφορες φάσεις του δρώμενου που έχουν τις δικές τους αναφορές σε αντίστοιχες γιορτές της αρχαιότητας.

Αναφορά έγινε και στο νέο πόνημα του Παναγιώτη Καρώνη με τίτλο Τραγούδια της Νεστάνης, που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΤΟ ΔΟΝΤΙ και αποτελεί μια συνέχεια της παρουσίασης πάνω στην πλούσια παράδοση της Νεστάνης αλλά και μια προσπάθεια να καταγράψει και να παρουσιάσει την λαογραφία της περιοχής αυτής όπως και με το έθιμο του Άη Γιώργη των Νεστανιωτών.

Ο κ. Δ. Παυλής, επικεφαλής της Μείζονος Αντιπολίτευσης του Δήμου Τρίπολης απευθύνει χαιρετισμό.

Κυριακή, 11 Αυγούστου 2013, Κοινοτικό Μέγαρο Νεστάνης.

 

Ο Περιφερειακός Σύμβουλος κ. Γιώργος Ρουμελιώτης (δε) απευθύνει χαιρετισμό.

   

Π. Καρώνης, Π. Παναγιωτόπουλος, Ν. Πάππας, Β. Μαργέλου, στο πάνελ της βραδιάς.

 

Οι Νεστανιώτες και οι Νεστανιώτισσες έδωσαν το παρόν στην εκδήλωση

---

 

Η πρόσκληση παρουσίασης στην Πάτρα.

Παρουσίαση στην Πάτρα

Πολιτιστικό Κέντρο «Περί Τεχνῶν», (17/10/2011)

Παρουσιάστηκε το βράδυ της Δευτέρας 17 Οκτωβρίου 2011 στον φιλόξενο χώρο εκδηλώσεων του «Περί Τεχνῶν», το πολυτελές δίγλωσσο (ΕλληνοΑγγλικό) λεύκωμα με τίτλο «Η ιεροτελεστία της Άνοιξης – Χορός και πομπή του Άη Γιώργη στη Νεστάνη Αρκαδίας», σε επιμέλεια Παναγιώτη Καρώνη aπό τις εκδόσεις ΤΟ ΔΟΝΤΙ και την ΚΟΙΝΟ_ΤΟΠΙΑ.

Το λεύκωμα παρουσίασαν: η κ. Ευγενία Αρβανίτη – Παλαιολόγου Φιλόλογος, Ποιήτρια, η κ. Βασιλική Μαργέλου Κοινωνική Ανθρωπολόγος και ο συγγραφέας και επιμελητής της έκδοσης Παναγιώτης Καρώνης. Χαιρετισμό απεύθυναν η κ. Φρόσω Καραγιάννη Ανδρονοπούλου, Πρόεδρος του Συλλόγου Αρκάδων Πάτρας, ο κ. Ξενοφώντας Παπαευθυμίου, εκπρόσωπος του Πολιτιστικού Κέντρου Πάτρας – Μουσείου Λαϊκής Τέχνης ενώ το συντονισμό της βραδιάς είχε αναλάβει ο κ. Ανδρέας Τσιλίρας υπεύθυνος των εκδόσεων ΤΟ ΔΟΝΤΙ.

Η φιλόλογος Ευγενία Αρβανίτη αναφέρθηκε στη μακρόχρονη ιστορία της Νεστάνης αλλά και της ευρύτερης περιοχής της Μαντινείας. Μιας περιοχής με αδιάλειπτη παρουσία σε όλες τις περιόδους της ιστορίας και σημαντικές στιγμές όπως η μάχη της Μαντινείας. Αναφέρθηκε επίσης στα σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα, στους ναούς, στα θέατρα και τα ιερά που σώζονται στην περιοχή. Ευρήματα για τα οποία γίνεται αναφορά και φωτογραφική παρουσίαση στο λεύκωμα.

Ο συγγραφέας και επιμελητής της έκδοσης Παναγιώτης Καρώνης, ταξίδεψε τους παρευρισκόμενους στο χώρο αλλά και στο χρόνο με προβολή φωτογραφιών από την περιοχή αλλά και από το δρώμενο της ανοιξιάτικης γιορτής των Αρκάδων, με παράλληλο σχολιασμό των προβαλλόμενων εικόνων.

Η Βασιλική Μαργέλου αναφέρθηκε στους συμβολισμούς που προκύπτουν από τις φάσεις του εθίμου και στη σύνδεσή τους με την Αρχαία Ελλάδα. Τόσο στα τραγούδια της μέρας αυτής, τραγούδια για την Άνοιξη τον έρωτα, αλλά και το θάνατο, τραγούδια ηρωικά, όσο και στις διάφορες φάσεις του δρώμενου που έχουν τις δικές τους αναφορές σε αντίστοιχες γιορτές της αρχαιότητας.

Μετά την παρουσίαση ακολούθησε διάλογος για την ιστορία, τον πολιτισμό, τα έθιμα και τις παραδόσεις της ιστορικής Μαντινείας της Αρκαδίας εστιάζοντας στη Νεστάνη όπου και ‘‘ταξίδεψε’’ τους παρευρισκόμενους το λεύκωμα του Π. Καρώνη

Το λεύκωμα «Η ιεροτελεστία της Άνοιξης – Χορός και πομπή του Άη Γιώργη στη Νεστάνη Αρκαδίας», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΤΟ ΔΟΝΤΙ με την υποστήριξη της ΚΟΙΝΟ_ΤΟΠΙΑΣ και διατίθεται σε κεντρικά βιβλιοπωλεία της Πάτρας, της Αθήνας της Τρίπολης και της Θεσσαλονίκης αλλά και στον πολυχώρο της ΚΟΙΝΟ_ΤΟΠΙΑΣ στην Πάτρα (Μαιζώνος 139, 4ος όροφος).

 

Β. Μαργέλου, Ευγενία Αρβανίτη – Παλαιολόγου, Α. Τσιλίρας, Π. Καρώνης στο πάνελ της Πάτρας.

Ο Παναγιώτης Καρώνης με το συγγραφέα Κων/νο Κυριακόπουλο.

Από τη παρουσίαση του λευκώματος στο Πολιτιστικό Κέντρο, «Περί Τεχνῶν», στην Πάτρα.

 

Π. Καρώνης, Γ. Στεφάτου μεταφράστρια του λευκώματος, Αντρέας Τσιλίρας, Β. Μαργέλου.

 

Π. Καρώνης, Β. Μαργέλου και ο εκδότης Αντρέας Τσιλίρας.

Δευτέρα 17 Οκτωβρίου, 2011 Πολιτιστικό Κέντρο «Περί Τεχνῶν», Πάτρα.

ΑΗ-ΓΙΩΡΓΗΣ 2013

Όλοι μαζί πάνω στο βράχο του Γουλά τραγουδούν τη χαρά της Άνοιξης.

Πρώτος χορός, μεσ' στου Γουλά τ' αλώνι. Φόντο το Αρτεμίσιο.

 

Ντυμένοι όλοι με την παραδοσιακή Νεστανιώτικη φορεσιά.

 

Η σελινοστολισμένη γκλίτσα είναι βασικό στοιχείο τούτης της γιορτής των Νετσανιωτών.

 

Έντονα βλαστολατρικά στοιχεία συναντά κανείς σε τούτη την ανοιξιάτικη γιορτή.

 

Κρατώντας τους "Μάηδες" στα χέρια χορεύουν και τραγουδούν.

 

Γυναικεία παραδοσιακή Νεστανιώτικη φορεσιά (Ι)

 

Γυναικεία παραδοσιακή Νεστανιώτικη φορεσιά (ΙΙ)

 

Το χρώμα είναι στοιχείο της γυναικείας παραδοσιακής Νεστανιώτικης φορεσιάς.



Το κλαρωτό μαντίλι -λευκό ή κίτρινο- συμπληρώνει τη γυναικεία παραδοσιακή Νεστανιώτικη φορεσιά.

Τραγουδούν κραδαίνοντας τους σελινοστολισμένους "Μάηδες".

 

Η πουκαμίσα, βασικό στοιχείο της ανδρικής ενδυμασίας.

 

Η πορεία της πομπής των θυρσοφόρων αρχίζει από το βράχο του Γουλά.

  

Κάθοδος της πομπής των θυρσοφόρων στο δύσβατο μονοπάτι, φυσικά χωρίς τραγούδι.

Η πομπή των βλαστοφόρων που ξεκίνησε από το βράχο του Γουλά πλησιάζει στο χωριό

Ευχαριστούμε την Βασιλική Κοντόγιωργα για την παραχώρηση των φωτογραφιών της παρούσας ανάρτησης.

© φωτογραφιών: Βασιλική Κοντόγιωργα

ΤΟ ΤΑΓΑΡΙ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ

Τὸ ταγάρι, καὶ ἡ ἱστορία του

Ἡ λέξη εἶναι μεσαιωνική, ταγάριον, ὑποκοριστικὸ τοῦ ἑλληνιστικοῦ ταγὴ [ταγ(ὴ) -άριον > -άρι].

Τὸ ταγάρι εἶναι ἕνα παραδοσιακό, χοντρό, πολύχρωμο σακκίδιο, ποὺ φτιάχνεται ἀπὸ μάλλινο ὕφασμα, τὸ ὁποῖο ἔχει ὑφανθεῖ στὸν ἀργαλειό, καὶ φέρεται στὴν πλάτη μὲ σκοινὶ ποὺ καλεῖται προβαζός. Ὁ προβαζός, εἶναι ἕνα πλεχτὸ σκοινὶ ποὺ προσαρμόζεται καὶ δένει σταθερὰ στὶς δύο πάνω γωνίες τοῦ ταγαριοῦ. Τὸ ταγάρι ὅμως μπορεῖ νὰ εἶναι φτιαγμένο καὶ ἀπὸ δέρμα, ἢ δίχτυ.

Πολλὲς φορὲς τὸ ταγάρι συγχέεται καὶ θεωρεῖται συνώνυμο τοῦ ντορβᾶ. Ὁ ντορβᾶς, μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ αὐτὸς ἕνα σακκίδιο, φέρει ὅμως ἀποκλειστικὰ τὴν ταγὴ τοῦ ὑποζυγίου, καὶ ὡς συνώνυμα τοῦ ντορβᾶ συναντᾶμε τὰ: ταΐστρα, τάγιστρο.

Εὔκολα ἀντιλαμβάνεται κανεὶς τὴ χρήση τοῦ ταγαριοῦ, μιᾶς καὶ μὲ τὸ ταγάρι μετέφεραν οἱ ἀγρότες καὶ οἱ ποιμένες τὸ λιτό τους γεῦμα στὴν ἐργασία τους. Μὲ τὸ ταγάρι πήγαιναν στὴν πόλη προκειμένου νὰ κάνουν καὶ νὰ κουβαλήσουν τὰ ψώνια τους. Ταγάρι ὅμως ἔφεραν καὶ οἱ ὁδοιπόροι. Ἀκόμα, πολλὲς φορές, τὸ ταγάρι χρησιμοποιοῦνταν ἀπὸ τὰ παιδιὰ καὶ ὡς σχολικὴ σάκκα.

Ὁ Παλαμᾶς ἀναφέρει: Κρέμονταν στοὺς ὤμους τους ταξιδιωτικὰ ταγάρια, καὶ ὁ Βάρναλης λέει: Ξυπόλυτοι, μ’ ἕνα ραβδὶ κι ἕνα ταγάρι σταυρωτά.

Τὸ ταγάρι κατὰ καιροὺς ἐπανέρχεται στὴ «μόδα», καὶ ἐρκετὲς φορὲς παίρνει τὸ ρόλο τῆς τσάντας στὶς γυναῖκες. Ὅμως οἱ νόμοι καὶ οἱ κατευθύνσεις τῆς μόδας ἔρχονται καὶ παρέρχονται, — γιὰ νὰ θυμηθοῦμε καὶ τὰ λόγια τοῦ Ὄσκαρ Οὐάιλντ: Ἡ μόδα εἶναι μιὰ μορφὴ ἀσχήμιας τόσο ἀνυπόφορη ποὺ πρέπει νὰ τὴν ἀλλάζουμε κάθε ἕξι μῆνες. Ἔτσι, συναντήσαμε λοιπόν τὸ ταγάρι καὶ σὰν γυναικεῖο ἀξεσουάρ.

Τὸ ταγάρι βέβαια ἔγινε χαρακτηριστικὸ μιᾶς μερίδας κόσμου ποὺ ἤθελε ἀπελευθερωμένη τὴ γυναίκα καὶ ἀπαλλαγμένη ἀπὸ τὰ δίχτυα τῆς βιομηχανίας τῆς ὀμορφιᾶς. Τὸ ντύσιμο δὲ αὐτό, ὑποδήλωνε ἀνεμελιὰ καὶ ἔλλειψη προσεγμένης ἐμφάνισης· ἐπιπλέον δὲ καὶ ἕνα ἀνοιχτὸ μυαλό, μὲ ἀντίστοιχη φιλοσοφία καὶ στάση ζωῆς. Δὲν ξέρω βέβαια κατὰ πόσο ὅλο αὐτὸ δήλωνε καὶ μιὰ συγκεκριμένη πολιτικὴ στάση. Τὰ ταγάρια αὐτὰ βέβαια ἦταν βιομηχανοποιημένα, μὲ μοντέρνα γραμμὴ καὶ ἐλάχιστη σχέση εἶχαν μὲ τὰ παραδοσιακά, χειροποίητα ὑφασμένα ταγάρια.

Ἡ καγκελόφρακτη ὅμως ἀστικὴ κοινωνία δὲν θὰ μποροῦσε νὰ ἀφήσει ἕνα τέτοιο στὺλ ντυσίματος νὰ ἐπικρατήσει. Ἀλλὰ καὶ οἱ νεο-ἀστοὶ κάτοικοι τῶν πόλεων, γιὰ νὰ δείξουν τὸν ἐκσυγχρονισμένο «πολυτελῆ» τους βίο, κυρίως ὅμως γιὰ νὰ ἀποκοποῦν ἀπὸ ὁτιδήποτε τοὺς θύμιζε τὴν καταγωγή τους ἔτσι ὥστε νὰ μασκαρευτοῦν σὲ κατοίκους τῶν ἀστικῶν κέντρων, ἀποποιήθηκαν ὁτιδήποτε τὸ παραδοσιακό! Ἀπὸ τὴν ἄλλη βέβαια εὔκολα κατανοεῖ κανεὶς ὅτι ἡ βιομηχανία τῆς μόδας ἔχει τοὺς νόμους της. Ἔτσι ὁ τύπος ντυσίματος ποὺ θέλει τὴ γυναίκα νὰ φορᾶ ἀμπέχονο, ἀρβύλες, ἐλβιέλες, τζήν, φαρδιὰ φοῦτερ, φαρδιὰ μάλλινα πουλόβερ —ἕνα στὺλ ποὺ καθιερώθηκε στὴ δεκαετία τοῦ '70 καὶ ἀφορούσε περισσότερο τὴ φοιτητιώσα νεολαία— χαρακτηρίστηκε ὡς «ταγάρι», δίνοντας στὴ λέξη ὑποτιμητική χροιά, ἀρνητικὸ πρόσημο, κάνοντάς την συνώνυμο τῆς ἀπεριποίητης καὶ ἀντισεξουαλικῆς γυναίκας. Κάτι ποὺ βέβαια σὲ καμιὰ περίπτωση δὲν αντιπροσώπευε τὰ ἄτομα ποὺ υἱοθετοῦσαν αὐτὸ τὸ στὺλ ντυσίματος. Ἀκόμα καὶ σήμερα δὲν εἶναι λίγες οἱ φορὲς ποὺ μπορεῖ νὰ ἀκούσει κανείς: μωρὲ τί ταγάρι εἶναι αὐτή, ἤ, γέμισε ὁ χῶρος ταγάρια, ἢ ἀκόμα τὴ φράση, μοῦ ἔγινες ταγάρι, δηλαδὴ μοῦ ἔγινες ἀνυπόφορο βάρος καὶ σὲ κουβαλῶ παρὰ τὴ θέλησή μου, κ.λπ.

Ὅπως καὶ νὰ ἔχει, τὸ ταγάρι παραμένει στὴν παράδοσή μας ἕνας πανέμομορφος ὑφαντὸς σάκκος μὲ περίτεχνα σχέδια ποὺ μὲ μεράκι καὶ φαντασία οἱ ὑφάντρες φιλοτεχνοῦσαν, καὶ ἐλπίζουμε νὰ συνεχίσουν αὐτή τους τὴν τέχνη.

---

© κειμένου-φωτογραφιῶν: Παναγιώτης Καρώνης 2016, μὲ τὴν ἐπιφύλαξη κάθε νομίμου δικαιώματος.

Ἀπαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευση, ἥ ἀναπαραγωγή, ὁλική, μερική ἢ περιληπτικὴ ἢ κατὰ παράφραση ἢ διασκευὴ καὶ ἀπόδοση τοῦ περιεχομένου τοῦ παρόντος ἄρθρου μὲ ὁποιοδήποτε τρόπο, χωρὶς προηγούμενη συνεννόηση μὲ τὸν συγγραφέα του.

Τὰ ταγάρια ποὺ παρουσιάζουμε ἐδῶ, στὴ συνέχεια, εἶναι ἀπὸ τὴ Νεστάνη Ἀρκαδίας. Εἶναι ὅλα τους παραδοσιακά, ὑφασμένα μὲ μεράκι καὶ ἀγάπη ἀπὸ τὶς Νεστανιώτισσες. Στὴν πλειοψηφία τους οἱ φωτογραφίες εἶναι ἀπὸ τὴ βλαστολατρικὴ γιορτὴ τοῦ Ἅη-Γιώργη ποὺ τελεῖται κάθε χρόνο στὴν Ἀρκαδικὴ κώμη.

Φωτογραφίες Παναγιώτης Καρώνης.

 

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, ή αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική η κατά παράφραση ή διασκευή και απόδοση του περιεχομένου του παρόντος άρθρου με οποιοδήποτε τρόπο, χωρίς προηγούμενη συνεννόηση με τον συγγραφέα του.

Οἱ τρεῖς παρακάτω φωτογραφίες ταγαριῶν εἶναι ἀπὸ τὴ συλλογὴ τοῦ Γεωργικοῦ Μουσείου τοῦ Γεωπονικοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, ἔτσι ὅπως αὐτὰ παρουσιάζονται στὸ ἐκθετήριό του. (Πηγή: http://sylloges.mouseio.aua.gr/)